Төмөндө Кыргыз агартуу институтунун — Киринпростун тарыхынан берилген сүрөттөрдөн кыргыз интеллигенциясынын өкүлдөрүнүн — студенттердин жана мугалимдердин тагдырын, тагдыр чечүүчү чечимдерди кимдер кабыл алганын, жана 20-кылымдын башындагы окуялардын чоо-жайын шилтемедеги китепте: “Базаркул Данияров – алгачкы агартуучу. Доор күүсүндөгү инсандын бейнеси” көрүүгө жана билүүгө болот
Бул үч бөлүктөн турган фотоальбомдун биринчи бөлүгү
1924-жылы Кара-Кыргыз Автономиялуу облусу түзүлгөндө кыргыз элинин тарыхында биринчи жолу түпкүлүктүү калктан жана ал үчүн билим берүү түзүмүнө квалификациялуу кадрларды даярдоо мамлекеттик деңгээлге милдети коюлган. Жаңы билим берүү мекемеси — Кыргыз агартуу институту (Киринпрос) бир жыл өткөндөн кийин — 1925-жылы 20-октябрда ачылган. 1929-жылы анын алгачкы бүтүрүүчүлөрү колдоруна диплом алышкан. Бул мезгилге чейин агартуу институту Борбордук Кыргыз педтехникуму (БКПТ – орусчасы ЦКПТ) (1929) болуп өзгөргөн.
Кыргыз Борбордук педагогикалык техникумун негизинде 1932-жылы Педагогикалык институт түзүлүп, ага М.В. Фрунзенин ысымын ыйгарышкан, ал эми техникумдун бүтүрүүчүлөрү жаңы жогорку окуу жайынын 1-курсунун студенттери болуп калышкан
Жогорку окуу жайларынын тарыхындагы кийинки кадам 1951-жылдын 24-майында биринчи Кыргыз мамлекеттик университетинин (КМУ) түзүлүшү болду – азыркы Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз Улуттук университети.
________________________________________________________________
Киринпростун биринчи жетекчилери (БКПТ) — 1929-жылы каза болгонго чейин биринчи директор Петр Кузьмич Юдахин, жана окуу бөлүмүнүн биринчи башчысы Базаркул Данияров, 1929-жылдан бери — директор.
Базаркул Данияров 1930-жылдары партиялык тазалоого дуушар болуп, 1937-жылы камакка алынып, 1940-жылы ГУЛАГга которулуп, 1942-жылы жыгач кесүүчү лагерде каза болуп, өлгөндөн кийин реабилитацияланган.
______________________________________________________________
Киринпрос билим берүү түзүмү үчүн кадрларды даярдоо милдетин гана аткарбастан, улуттук маданияттын каймагы болгон бүтүндөй плеяданы тарбиялаган мекеменин жаркын мисалы болуп калды. Бул билим берүү мекемесинин бүтүрүүчүлөрү белгилүү жазуучулар жана акындар, көрүнүктүү филологдор, котормочулар, этнографтар, композиторлор, музыканттар, ырчылар, сүрөтчүлөр, сынчылар, журналисттер, мамлекеттик ишмерлер жана, албетте, мугалимдер.
№1 (китепте — № 84 сүрөт) 10-ноябрь, 1925-жыл
Дене тарбия ийрими. Жерде галстукчан үч катарда отургандар: 1-катарда (төртөө жатат] 2-катарда: 1. А. Баялиев 5. Б. Абдуллин 7. Н. Данияров 3-катарда 1. Т. Байжиев 2. М. Абдукаримов 3. Ж. Таласбаев 4. У. Абдукаимов. Отургучта отургандар: 4-катарда: 3. Т. Саманчин. 6. Петр Кузьмич Юдахин 6. Базаркул Данияров 7. М. Токсобаев? 5-и катарда: 2. А. Малдыбаев 6. Каримов 7. Надырбеков? 11 Р. Ахметалиев 6-катарда: 3. Ө. Жакишев. 5. Ш. Өмүрзаков 6. Б. Мунасипов 8. С. Касымбаевв
№2 (№ 85-сүрөт китепте).1926-жылдар
Дене тарбия ийрими. Катышуучулар – Киринпростун жана сырткы окуу жайдын студенттери. 1-катарда турган кыздардын алтынчысы — Айша Түмөнбаева. Анын сол жагындагы — Керим Сооронбаев. Акыркы катарда солдон төртүнчү, Абдылас Малдыбаев.
№ 3 (китепте — № 86-сүрөт) 1928-29-жж
Саясий ийрим. Солдон оңго карай. 1-катарда: 1. М. Абдукаримов. З. Бектенов. 3. С. Шамурзин 4. Т. Саманчин 5. Б. Тыныстанов. 6. А. Медетов. 7. А. Байымбетов. 2-катарда: 2. А. Ырыскельдин 3. Петр Кузьмич Юдахин 4. Суррат 5. Базаркул Данияров 6. С. Аденов. 7. И. Жөнтүрев. 8. Ж. Таласбаев 3-катарда: 1. А. Асанов З. А. Надырбеков 4. Б Бөдөшев. 5. К. Чукин. 6. К. Карпыков 7. Н. Алыбаев 9. О. Мамырканов 4-катарда: 1. К. Кенебаев 3. Ы. Жаркымбаев. 4. Т. Данияров 5. С. Самсалиев. 6. С. Юсупов.
№4 (Китепте — 89-сүрөт) 20-январь, 1929-жыл
Педтехникумдун жогорку жана төмөнкү курстарынын жана мектептин студенттери. Солдон оңго карай. 1-катарда: 4. У. Ботбаева 5. Н. Данияров 11. Г. Айтиев (биринчи жана экинчи катардын ортосунда); 2-катарда: 1. А. Асанов 2. Т. Саманчин. 3. Б. Бөдөшев. 4. С. Аденов. 5. Петр Юдахин 6. Базаркул Данияров 7. Р. Ахметалиев 8. С. Каримов. 9. А. Баялиев (туруп турган); 3-катарда: 3. К. Кыдырбаева; 4-катарда: 1. О. Байсултанов 5. М. Танина 6. А. Түмөнбаева (Карасаева)
№5 (Китепте — 93-сүрөт) 1928-ж
93-сүрөт. 3-курс. Алгачкы бүтүрүүчүлөр (1929-жылдын бүтүрүүчүлөрү). Солдон оңго карай. 1-катарда: 1. Ж. Таласбаев 2. С. Шамурзин 3. Б. Тыныстанов 4. У. Абдукаимов. 5. А. Малдыбаев 6. Н. Данияров (мектептин окуучусу); 2-катарда: 1. С. Аденов. 2. А. Ырыскелдинов 3. Базаркул Данияров 4. Петр Юдахин 5. Белгисиз окутуучу 6. М. Мамырканов 7. А. Самсалинов; 3-катарда: 1. С. Касымбаев 3.Т. Данияров 6. К. Чукин 7. А. Баялиев. 8. Н. Алыбаев 9. Т. Саманчин; 4-катарда: 1. А. Коноев 2. М. Токсобаев 3. С. Кулов 4. К. Карпыков 5. Ы. Жаркымбаев. 6. Б. Бөдөшев 7. А. Надырбеков
№ 6. (Китепте — № 94-сүрөт) 1930 г
3-курс. Экинчи бүтүрүп чыккандар (1930-ж). Солдон оңго карай. 1-катарда: 1. С. Юсупов 2. А. Медетов А. Байымбетов 4. А. Райымкулов 5. А. Асанов 6. А. Жангорозов; 2-катарда: 1. У. Манаев 2. А. Калмамбетов 3. Н.Д. Григорьев 4. Базаркул Данияров 5. И. Жөнтүрев 6. Ш. Жээнбаев 7. О. Байсултанов; 3-катарда: 1. Т. Турдубаев Ж. Чолпонкулов. 3. Ж. Рыскулов 4. З. Бектенов 5. С. Сасыкбаев 6. Б. Абдуллин 7. Ш. Жолин 8. И. Мырзабаев. 4-катарда: 1. К. Кенебаев 2. М. Абдукаримов 3. И. Кемпиров 4. Ж. Жамгырчиев 5 К. Эшмамбетов б. М. Табалдинов И. Малахунов 8. Ш. Омурзаков. Фрунзе. 1930-ж
№ 7 (Китепте — № 99-сүрөт). 24-ноябрь, 1929-ж
3-курс, мөөнөтүнөн мурда аяктаган 3-бүтүрүп чыккандар (1930-жылдагы бүтүрүүчүлөр). Солдон оңго. 1-катарда: 2. Т. Майтукин. 3. Т. Байджиев 4. Х. Сафаров 5. М. Таржибаев 6. Г. Мунасипов; 2-катарда: К. Соронбаев 2. К. Көчөрбаев . 3. У. Есенкулов 4. М. Маматов 6. А. Абдиев; 3-катарда: 1. Р. Ахметалиев 2. К. Жантөшев 3. С. Каримов 4. А. Сасыкбаев. 5. В. Абдусалямов. 6. М. Элебаев 7. Давлетов 8. С. Бектурсунов. 9. Э. Молдакинов.
Техникумдун программасы орто кесиптик билим берүү мекемесинин деңгээлине төп келген, ошондуктан, кийин аны аяктаган көптөгөн бүтүрүүчүлөр республиканын жогорку окуу жайларында жана ошол мезгилде ачылган башка жерлерде окуусун улантышкан. Бирок дал ушул билим берүү мекемесинин босогосунан чыккандар чыгармачыл ишаракетке, өз оюн билдирүүгө, эл үчүн маанилүү бир нерсе жасоого жана талантын ачууга умтулушкан жана андай жигерди так ушул окуу жайдан алышкан
(Уландысы бар…)
Фонддун бардык жаңылыктары тууралуу телеграм каналында:
Санжарбек Данияровдун коомдук фонду
Кызык болсо жазылыңыз
